به گزارش گروه فرهنگی قدس آنلاین، ایوب آقاخانی، نویسنده، کارگردان تئاتر و مدرس دانشگاه در ابتدای سخنان خود در گفت و گو با قدس آنلاین با اشاره به اجرای تئاترهای آنلاین که این روزها باب شده و میزان تأثیرگذاری و اهمیت آنها اظهار کرد: با شناختی که شما و مردم از من دارید، می‌دانید که در هر شرایطی سعی می‌کنم صحنه را خالی نکنم و اگر به تئاتر آنلاین اعتقاد داشتم حتماً تابحال کاری کرده بودم. من در این دوران در معرض پیشنهادهای متنوعی قرار گرفتم اما اعتقادی به آن ندارم و باید صادقانه بگویم حتی تئاترهای خودم را که فیلمبرداری می‌شود تا امکان ارائه آن در قالب فیلم ـ تئاتر و حفظ آن به عنوان مدارک شخصی‌ام فراهم باشد را  هرگز هنگام تماشا آن جان و جنمی که از صحنه دریافت می‌کنم، از این شکل آثار دریافت نمی‌کنم.

وی در ادامه افزود: به همین دلیل اعتقاد دارم در بهترین شکل، تئاتر آنلاین شمایل تئاتر تصویربرداری شده را پیدا می‌‍‌کند و در نتیجه روح لازم را ندارد. ضمن این که مسئله آنلاین شدن تئاتر و استفاده از امکانات فضای مجازی برای مدیریت شرایط کنونی آن‌قدر کارشناسی نشده، شتاب‌زده و پرعجله و  به عبارتی دم دستی و  سطحی به کار گرفته شد که قرار هم نبود نتیجه شگرفی از آن به دست بیاید. این کار هم مانند بسیاری از تدابیر مسئولان صاحب رأی در حوزه‌های فرهنگی بیشتر در جهت اینکه اثبات کنند ما برای هر اتفاقی راه حلی داریم، ارائه شد و واقعاً فاقد کارشناسی‌های لازم و در نتیجه فاقد حصول نتیجه‌ مورد نظر بود.

در شرایط فعلی نهادها و مسئولان فرهنگی و تئاتر در حال رقابت با یکدیگر هستند

این مدرس دانشگاه در تکمیل گفته‌های خود اظهار کرد: اما سؤال اینجاست که آیا راه دیگری برای شرایط امروز وجود دارد؟ صادقانه باید بگویم که خیر! در حال حاضر راهش همین است، اما این شکل از اجرا و برگزاری گرچه که ناگزیز است و به دلیل شرایطی که با سرعت عجیبی دامان ما را گرفته است ظاهراً فرصت کارشناسی به ما نداده اما بهرحال نیاز به کارشناسی دارد. من شرایط را درک می‌کنم، موقعیت را می‌سنجم و در نتیجه متهم و محکوم نمی‌کنم اما نتیجه‌ای که می‌بینیم چشمگیر نیست و بدی ماجرا اینجاست که گویی در این خصوص نهادها، ارگان‌ها و مسئولان متنوع فرهنگی و تئاتر در حال رقابت با یکدیگر هستند و این وضعیت را قدری بدتر می‌کند.

وی ادامه داد: من به غیر از پیشنهادهای اجراهای آنلاین در معرض دعوت‌های متنوعی مانند «لطفاً در لایو آموزشی ما شرکت کنید» قرار می‌گیرم؛ در این زمان دو قدم عقب‌تر می‌آیم و در یک لانگ شات به دعوت‌کنندگانم نگاه می‌کنم و به نظر می‌آید دوستان سعی می‌کنند در این شرایط به نفع خودشان عمل کنند. اینکه یک دانشجوی زیر متوسط، یک مسئول شاغل در حوزه روابط عمومی متوسط و اینکه یک صفحه محتضر و در آستانه فروپاشی در فضای مجازی مانند اینستاگرام از من دعوت می‌کند که در لایو (پخش زنده) شرکت و به بهانه یک بحث آموزشی این پیشنهاد را قبول کنم بیشتر حس می‌کنم که اینها می‌خواهند خودشان را احیا کنند و در این شرایط ناگزیر حدس می‌زنند آقاخانی‌ها به دعوتشان راحت‌تر لبیک خواهند گفت و می‌خواهند خودشان را از این طریق از احتضار، نابودی قطعی و حاشیه بیرون بکشند و به خط اصلی فضا برگردانند.

برخی از فعالیت‌های در فضای مجازی فرصت طلبی و تلاش برای بیرون آمدن از حاشیه است

این کارگردان خاطرنشان کرد: این کار جنسی از فرصت طلبی را به چشمم می‌آورد که من تا به حال از این جنس نه استقبال کرده و نه خواهم کرد، زیرا حس می‌کنم کلیت ماجرا علیرغم جدیت و تلخی که درونش نهفته است تبدیل به یک موقعیت برای افرادی شده که در حوزه‌های دیگر فضایی به دست نیاورده‌اند. وقتی مجموع این موارد را در نظر می‌گیریم می‌بینم ماجرای آنلاین و آنلاین بازی در تئاتر ـ تأکید می‌کنم گرچه به نظر تنها راه پیش رو در این بن بست آلودگی‌ها و فراگیری این بیماری است ـ اما باز هم شکلی که در حال رخ دادن است، تمیز و قابل دفاع نیست.

کارگردان نمایش «رگ» یادآور شد: تنها گونه‌ای که میان فعالیت‌های این روزها می‌بینیم که چندان خالی از منطق و سلامت تصمیم‌گیری و رأی نیست، این است که تئاترهای پیشین که روی صحنه بودند در قالب فیلم ـ تئاترهایی با استانداردهای معقول از طریق فضای مجازی در اختیار تماشاگر قرار داده می‌شوند و این امکان را فراهم می‌کنند تا مخاطب به آن دسترسی داشته باشد و امکان تماشای اجراهایی که ندیده یا دیده و از آن لذت برده را برایش فراهم می‌کنند. این تنها تحرک قابل دفاعی است که در بهره گیری از قدرت فضای دیجیتال و مجازی و قدرت رسانه‌ای آن به چشم من آمده است، بقیه موارد ناسالم، قابل نقد و یا حداقل با سلیقه من ناهمگن است.

مدیران فرهنگی از اصلی‌ترین مسئولیت‌های خود شانه خالی می‌کنند

وی در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه شما اعتقادی به اجرای تئاتر آنلاین ندارید، به نظر شما ضرورت برپایی جشنواره‌های مجازی تئاتر در این شرایط احساس می‌شود و اساساً کارکردی دارد یا خیر؟ گفت: به نظر من چاره‌ای وجود ندارد و من کسانی را که جشنواره برگزار می‌کنند، ملامت نمی‌کنم چراکه می‌خواهند تئاتر را از طریق آنلاین زنده نگه دارند. آنچه که من نقد می‌کنم شیوه اجراست و نه فکر برگزاری آن. چرا می‌گویم ملامت نمی‌کنم، زیرا من مدیران تصمیم‌گیر دولت‌های مختلف در حوزه فرهنگ را به خوبی شناخته‌ام و کافی است به آنها این باور را برسانید که نبود یک مسئله‌ای چندان اتفاق خاصی هم ایجاد نمی‌کند. اولین کار دوستان کم خرد همیشه این بوده که در گام بعدی آن را حذف می‌کنند و استنادشان هم به این است که دیدید یک سال نداشتیم، مگر چه شد؟! و با جمله‌هایی شبیه این از اصلی‌ترین مسئولیت‌های خود شانه خالی می‌کنند. وقتی این اتفاق می‌افتد مطمئن باشد اگر من هم مسئول باشم هرگز اجازه نمی‌دهم به ذهن بالادستی خودم که مسئول تصمیم گیری برای تمامی نهادها و حوزه‌ها در حیطه فرهنگ است خطور کند که می‌تواند به حقانیت و وجود یک امری دست بزند و به آن ورود کند.

آقاخانی تصریح کرد: امروز کشور و دولت ما در شرایط پیچیده‎ای قرار دارد، منظورم پیچیدگی‌هایی است جدا از آنچه دامن جهان را گرفته است. من از پیچیدگی‌های اقتصادی و تحریم‌های شدید و ناجوانمردانه‌ای صحبت می‌کنم و مسائلی که با چاشنی کم تدبیری حسابی ما را گرفتار کرده است. در این شرایط بهانه جویی برای حذف یک سری اتفاقات مهم کار سختی نیست و من تمایلی ندارم شرایط را برای بهانه‌جویی دوستان بالادستی آماده کنم. اینکه «اگر یک سال تئاتر نداشته باشیم چه اتفاقی می‌افتد»، مقدمه خیلی از اتفاقات بدتری است و من چون با تمام وجود این را در انواع و اقسام دولت‌ها و سمت و سوهای فکری و رویکردهای سیاسی دیده‌ام، همیشه این جنس از کوتاه آمدن‌های ما نهایتاً به ضررمان هم تمام شده و فکر می‌کنم اگر من هم مدیر یک جای کوچک متصل به نمایش بودم یا نمایش در حوزه وظایف فرهنگی من بود احتمالاً به هر قیمتی سعی می‌کردم در این دوران زنده نگه‌اش دارم. بنابراین من آنها را ملامت نکرده و صرفاً شیوه آنها را نقد می‌کنم و شرایط کلی مملکت و جامعه‌ای را ملامت می‌کنم که به قدری احساس عدم امنیت در حوزه فرهنگ وجود دارد که ناگزیر برخی از مسئولان کم تدبیر و یا عجول به سرعت و فکر نشده وارد تکاپوهایی می‌شوند که باخت مورد اشاره من را تجربه می‌کنند و این عدم امنیت روانی حتی در حوزه مدیریت فرهنگی نیز وجود دارد و اصولاً نداشتن ثبات در کشوری است که همیشه فرهنگ اولویت ثانویه و یا حتی سوم و چهارم آن بوده است.

دوران خوشی برای تئاتر پیش بینی نمی‌کنم

وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به تجربه مدیریتی در سه چهارماه بحرانی اخیر در حوزه فرهنگ و دیدن نتایج آن، پیش بینی شما از وضعیت تئاتر در سال جاری چیست، گفت: نمی‌توانم پیش‌بینی کنم، ما در کشوری زندگی می‌کنیم که پیش بینی هر چیزی سخت است. عجیب‌ترین اتفاقی که می‌بینیم این است که پیش‌بینی آب و هوای کارشناسان هواشناسی در این مملکت درست از آب درمی‌آید و این تنها چیزی است که به نظر درست است و البته انتظار دارم آن هم درست نباشد. به نظرم اینکه من بتوانم پیش بینی کنم چه بر سر تئاتر خواهد آمد خیلی عجیب‌تر است اما دوران خوشی برای تئاتر پیش بینی نمی‌کنم، همانطور که دوران خوشی برای سینما پیش بینی نمی‌کنم و این یک نگاه شخصی است اما وقتی با منطق‌های ساده ریاضی محاسبه می‌کنم می‌بینم وضعیت خوشی نخواهیم داشت.

کارگردان «تکه‌های سنگین سرب» گفت: یک تدبیر مهم وجود دارد که من در حوزه مسئولیت بسیار اندکی که در تئاتر دارم سعی می‌کنم آن را با حمایت همفکرانم عملیاتی کنم و آن هم این است که ما نباید در این دوران سنگر را خالی کنیم، نه با آنلاین و آنلاین بازی‌ها که من حتی با آموزش آنلاین نیز مخالفم و به همین دلیل از بسیاری دانشگاه‌هایی که در آنها مشغول به تدریس بوده‌ام درخواست کردم مرا موقتاً نادیده بگیرند که با آنها همکاری نکنم زیرا اعتقادی به این نوع آموزش ندارم. من نمی‌خواهم متحجر باشم اما زیرساخت‌های این باور در جامعه ما فراهم نیست. من باور ندارم دانشجویانی که چشم در چشم در کلاس دیدم، ژن و سلول‌های آن را رصد و مطالعه کردم با آموزش آنلاین به یک دهم نتیجه کلاس حضوری هم برسند. همین گونه هم وضعیت خوبی ندارند چه برسد به اینکه بخواهم با آموزش آنلاین به این جنایت دامن بزنم.

متن محصول قرنطینه است

وی یادآور شد: بنابراین تدبیری که به ذهن من می‌رسد این است که این سنگر را نه با فعالیت‌هایی در فضای آنلاین بلکه با تولید اندیشه و محتوا خالی نکنیم. چرا عزممان را جزم نکنیم در دورانی که نمی‌توانیم مانند گذشته از قابلیت‌های صحنه یا پرده سینما استفاده کنیم، زیرساخت‌های توان نویسندگی را ارتقا دهیم؟ چرا متن تولید و ذخیره نکنیم؟ متن که اصلاً محصول قرنطینه است و قرنطینه بهترین شرایط تولید برای آن است. ما می‌توانیم وارد فضاهایی شویم که از طریق گفت‌وگو، داد و دهش و دیتاهای ساده‌ای که حتی با یک پیامک هم تأمین می‌شود و نیازی به گردهمایی‌ها ندارد به تولید متن به شکل کلان آن فکر کنیم تا این دوران به پایان برسد و وقتی از آن عبور کردیم انبان پری از متون قابل دفاع داشته باشیم و بگوییم در این فرصت بخشی از ضعف نمایشنامه نویسی که همیشه به ما نسبت داده‌اند را رفع کرده‌ایم.

آقاخانی تصریح کرد: این شرایط که تمام شد بگوییم ما ۵۰ نمایشنامه قابل دفاع داریم که می‌توانند در بیلان تولیدات کلان کشور وارد شوند و نسبت درام ایرانی و فرنگی را در صحنه متعادل‌تر کنند و تعداد قابل اعتنایی نمایشنامه ایرانی در مقابل آثار خارجی داشته باشیم، نمایشنامه‌هایی که قابل دفاع باشند، چهره‌های جدیدی را در عرصه ادبیات نمایشی به مخاطب معرفی کنند و تاریخ ادبیات نمایشی را برای آیندگان پربارتر کنند. دقت کنید که ما در دهه چهل و پنجاه نمایشنامه نویسان بزرگی داشتیم که هنوز هم در دانشگاه‌ها دانشجو را به آنها ارجاع می‌دهیم و خودمان هم به آنها رجوع می‌کنیم اما شما بگویید چهره‌های برآمده از دهه شصت و هفتاد، هشتاد و ... چه کسانی هستند؟ آیا ابعادشان قابل مقایسه با امثال مورد نظر من در دهه چهل و پنجاه هست؟ اصلاً نیست. چرا اینقدر ناگهان این پل، حلقه‌های میانی‌اش را از دست داد؟ چرا به ترمیم اینها فکر نکنیم؟

وی در پایان خاطرنشان کرد: الان بهترین زمان است و به جای این که وقت خودمان را با آنلاین بازی‌ها هدر دهیم بهتر است به تولید کلان و جدی محتوا فکر کنیم تا بعد از گذر از این دوران محتوا داشته باشیم، نه این که ناگهان با یک دلزدگی و دلمردگی از تجربیات نیمه‌ای که در این دوران انجام دادیم بدون این که استراحتی که در این تئاتر رنجور کرده باشیم بخواهیم با تنی بیمارتر به ادامه فعالیتمان بپردازیم. پیشنهاد من در حال حاضر عقلانی‌ترین و تنها پیشنهاد موجود است و تاکید می‌کنم این نظرگاه شخصی من است، اما وقتی سعی می‌کنم منتقدانه و از زوایه‌های مختلفی این نظر را بررسی کنم، فکر نمی‌کنم به راحتی بتوان پیشنهاد بهتری را جایگزینش کرد و تجربیاتی که طی این ماه‌ها انجام شده خودش موید این نکته است که ما با رویکردهای شتاب‌زده  آن‌گونه که باید نتیجه نمی‌گیریم.

انتهای پیام/